БОРИС И ТАНЯ – 4 (Sông Neva và các cây cầu)

Năm nhất học ở Leningrad, lần đầu tiên tôi được nghe giới thiệu thành phố này có hơn 300 cái cầu. Con số làm tôi có ấn tượng mãi đến bây giờ. Lúc đó trình độ tiếng Nga của tôi chưa được tốt lắm, nên không biết nghe có chính xác không.

Sau này, có lúc tôi phịa là 335 hay 345 cầu cho có vẻ chính xác mỗi khi kể về Leningrad. Bởi vậy tôi cứ ấp ủ mãi ý định cần tìm hiểu để biết đích xác con số đó.

Cho tới gần đây khi ở Đà Nẵng - nơi được người dân cả nước truyền nhau là “thành phố đáng sống”, khánh thành một loạt cầu mới độc đáo bắc qua sông Hàn. Nào là cầu võng dây văng Thuận Phước, cầu cánh buồm Trần Thị Lý, cầu Rồng có đầu rồng phun lửa phun nước, rồi cầu quay Sông Hàn đã đi vào biểu tượng của thành phố, nổi tiếng khắp nước luôn. Điều đó đã thúc giục tôi phải viết entry này.

Thời tôi du học đã có câu nói không biết khởi phát từ lúc nào, đại ý là chưa đến Leningrad coi như chưa đến nước Nga hay chưa đến Liên Xô. Leningrad có nhiều biểu trưng lắm, nhưng sông Neva lại là một biểu trưng rất Nga theo cảm tính của tôi. Tôi cho rằng, sông Neva về khía cạnh thơ mộng có thể ví như sông Hương ở Thừa Thiên-Huế của Việt Nam, đặc biệt là cảnh đêm trắng khó quên (tôi sẽ có một entry riêng về nó).

Đọc lại lịch sử Sankt Petersburg ta biết trận thủy chiến thư hùng trên sông Neva. Đó là Trận sông Neva (tiếng Nga: Невская битва, tiếng Thụy Điển: slaget vid Neva) giữa Cộng hòa Novgorod (chỉ huy chiến trận là Hoàng tử Aleksandr Yaroslavich Nevsky) và Vương quốc Thụy Điển (chỉ huy chiến trận là phò mã Birger Jarl) vào ngày 12/7/1240. Lòng yêu nước quả cảm của các sỹ quan quí tộc và các chiến binh Nga đã đè bẹp kiêu binh Thụy Điển cùng các nhà truyền giáo Thiên chúa.

Aleksandr Nevsky đánh quân Thụy Điển, tranh của Boris Chorikov. Ảnh sưu tầm: Wikipedia.org. 

Tượng đài kỷ niệm của Alexander Nevsky ở thành phố Sankt Petersburg. Ảnh sưu tầm: nguoibienden.org.vn. 

Sơ lược sông và cầu ở Saint Petersburg

Sông Neva (tiếng Nga: Невa) dài 74 km, chảy từ hồ Ladoga qua eo đất Karelia và thành phố Sankt Petersburg đổ vào vịnh Phần Lan. Độ rộng trung bình của sông là 400-600 mét, chỗ rộng nhất tới 1.200 mét. Độ sâu trung bình là 8-11 mét, chỗ sâu nhất là 24 mét (chân cầu Liteinui). Đoạn chảy qua Sankt Peterburg dài 28 km. Nếu tính theo đường chim bay thì khoảng cách từ thượng nguồn đến hạ lưu sông này dài 45 km. Mặc dù có chiều dài rất ngắn, nhưng sông Neva lại là một trong số các con sông có ý nghĩa lớn trong lịch sử của châu Âu.

Một đoạn sông Neva. Ảnh sưu tầm: neva.vn 

Còn cả Sankt Peterburg có 93 con sông, nhánh sông, kênh với tổng chiều dài khoảng 300km, có khoảng 100 hồ chứa (hồ, đầm, hồ nhân tạo). Trên các sông hồ đó có gần 800 cầu (không kể cầu trong các khu công nghiệp), trong đó có 218 cầu bộ hành. Tính chi li, lại còn có hơn 100 cây cầu nữa trên những hải cảng, bến du thuyền, câu lạc bộ du thuyền và ở các hãng tư nhân. Tổng số những cây cầu lớn nhỏ các loại ở Sankt Petersburg có đến hơn 1.000.

Cầu Nhà băng có cặp tượng sư tử đầu chim. Ảnh sưu tầm: neva.vn 

Peter Đại Đế khi xây dựng Sankt Petersburg, ông cho thiết kế thành phố này theo kiểu giống như Amsterdam và Venice, với những con kênh đào thay vì phải xây dựng những đường phố, bởi vì trước đây dân chúng trong thành rất giỏi chèo thuyền. Vào thủa ban đầu, ở trong thành phố chỉ có khoảng mười cây cầu được xây dựng, chủ yếu là những cây cầu bắc qua những mương nước và các con lạch nhỏ. Theo kế hoạch của Peter Đại Đế, vào những tháng mùa hè, người dân sẽ đi bằng thuyền xung quanh thành phố, còn vào mùa đông khi nước đã bị đóng băng, thì mọi người sẽ đi lại bằng những chiếc xe trượt tuyết. Tuy nhiên, sau khi Peter Đại Đế băng hà, có rất nhiều những cây cầu nữa được xây dựng thêm, để thuận tiên hơn cho việc vận chuyển. Những cầu phao tạm thời được dựng lên để sử dụng vào mùa hè. Cây cầu vĩnh cửu đầu tiên được xây dựng bằng gạch và đá bắc qua nhánh chính của sông Neva được làm vào năm 1850.

Ngày nay, có đến 342 cầu bắc qua những con kênh đào và các dòng sông với nhiều kích thước, kiểu dáng và kết cấu khác nhau, được xây dựng vào nhiều thời kỳ khác nhau. Một số trong những cầu đó là những cầu bộ hành nhỏ ví dụ như cầu Nhà băng và cầu Sư tử, còn những cầu giao thông vận tải đồ sộ khác, như một cây cầu Alexander Nevsky dài đến hàng kilomet. Ở Sankt Petersburg, những cây cầu được thiết kế với nhiều kiểu dáng với các sự trang hoàng khác nhau như tượng, đèn trên cầu, những con sư tử, ngựa, nhân sư và quái vật sư tử chim. Nhờ có một chuỗi những kênh đào phức tạp, nên Sankt Petersburg thường được gọi là “Thành Venice phương bắc”, đây là một tên gọi rất nên thơ được phổ biến nhất cho một thủ phủ phương bắc.

Tên gọi của những cây cầu cũng rất đa dạng. Một số thì được lấy tên theo các vị trí địa lý – ví dụ như những cây cầu mang tên – cầu Anh quốc, cầu nước Ý, cầu Ai Cập. Còn một số khác thì liên quan đến địa điểm, ví dụ như, cầu Bưu điện, cầu Nhà hát, cầu Nhà băng. Có rất nhiều cầu được mang danh tính của những người nổi tiếng như, cầu – Alexander Nevsky, cầu Peter Đại Đế, cầu Lomonosov… Còn có cả những chiếc cầu được mang tên theo màu sắc của nó, như cầu Đỏ, cầu Xanh lục, cầu Xanh da trời và cầu Vàng.

Cầu dài nhất qua sông Neva là cầu Obukhopxky Lớn (Большой Обуховский (вантовый) мост), 2.824m.

Cây cầu quay dài nhất – Alexander Nepxky (Александр Невский), có phần cầu 629m, phần đường dẫn 905,7m.

Cầu Xanh da trời (Голубой мост) bắc qua sông Moyka, có bề rộng gần 97,3m được cho là lớn nhất thế giới.

Số lượng cầu thực tế ở Sankt Petersburg

Cầu Lomonosov. Ảnh sưu tầm: neva.vn 

- Tính theo khu vực trong thành phố, có 5 cây ở Kronstadt, 54 ở Tsarskoye Selo, 51 ở Peterhof, 16 ở Pavlovsk và 7 ở Oranienbaum.

- Tổng cộng chiều dài của các cây cầu khoảng 16km.

- Có 22 cây cầu quay.

- Tính theo các sông, kênh:

Sông Neva và Bolshaya Neva: 9 cầu
Sông Malaya Neva: 2 cầu
Sông Bolshaya Nevka: 5 cầu
Sông Srednyaya Nevka: 2 cầu
Sông Malaya Nevka: 4 cầu
Kênh đào Griboyedov: 21 cầu
Sông Fontanka: 15 cầu 
Sông Moyka: 15 cầu  

Kênh đào Mùa Đông: 3 cầu
Kênh đào Kryukov: 6 cầu 

Cầu Potseluev. Ảnh sưu tầm: neva.vn 

Mời xem tham khảo nguồn tiếng Nga:

Список рек и каналов

·         Нева

 

Рукава и протоки Невы

·         Большая Нева

·         Малая Нева

·         Ждановка (Мокруша, Болотный проток)

·         Крестовка

·         Смоленка (Глухая, Чёрная речка)

·         Большая Невка

·         Средняя Невка

·         Малая Невка

·         Фонтанка

·         Карповка

·         Кронверкский пролив

·         Мойка (Мья)

·         Пряжка

·         Спартак

Притоки Невы

Правый берег

·         Утка

·         Охта

·         Лубья (Луппа)

·         Горелый ручей

·         Муринский ручей

·         Оккервиль

·         Чёрная Речка

·         Безымянный ручей (Санкт-Петербург)

·         Чёрная Речка

·         Глухарка

·         Каменка — впадает в Лахтинский разлив

Левый берег

·         Ижора

·         Большая Ижорка

·         Славянка

·         Мурзинка

·         Монастырка

·         Чёрная речка (река у Александро-Невского монастыря) - разделена Обводным каналом на Монастырку и Волковку

·         Волковка

·         Емельяновка

Реки, впадающие в Невскую губу

·         Дудергофка

·         Екатерингофка

·         Таракановка

·         Ивановка

·         Красненькая

·         Дачная (сейчас впадает в пруд и отводится трубопроводом в р. Красненькую)

Другие

·         Чернавка — фрагмент реки, бывшего притока Охты, сохранился на территории Большеохтинского кладбища.

·         Чухонка

Каналы

·         Обводный

·         Грибоедова — частично прорыт по руслу реки Кривуши

·         Крюков

·         Адмиралтейский (Канал Круштейна)

·         Ново-Адмиралтейский

·         Лебяжья канавка

·         Зимняя канавка

·         Матисов

·         Бумажный

·         Кронверкский

·         Морской

·         Шкиперский канал

·         Пороховой канал — Охта, канал бывших Охтинских пороховых заводов

·         Гребной канал.

Новые каналы

·         Волковский (Волков) — Купчино, прорыт (спрямлён) вдоль линии Витебской железной дороги в 1966—1969 годах.

·         Дудергофский канал — самый «молодой», прорыт в 1980-х годах.

Каналы Каменного острова

·         Большой — Каменный остров

·         Малый — Каменный остров

Каналы острова Новая Голландия

·         Южный — Новая Голландия

·         Восточный — Новая Голландия

Гавани

·         Барочный бассейн

·         Французский ковш (Санкт-Петербург) (Ковш Обводного канала, Широкий плёс, Бассейн Обводного канала, Глиняный ковш) — нижний аппендикс Обводного канала вдоль Глиняной улицы, гавань для судов.

·         Большая Турухтанная гавань

·         Восточный бассейн — в порту.

·         Галерная гавань

·         Гутуевская гавань

·         Екатерингофский бассейн

·         Ковш (Каменный остров)

·         Ковш (Новая Голландия) — остров Новая Голландия

·         Ковш Галерного фарватера

·         Лахтинский разлив

·         Лесная гавань

·         Новая Канонерская гавань

·         Угольная гавань

Исчезнувшие реки и каналы

Реки

·         Лапка (Жерновка) — частично засыпана.

·         Кривуша (река) (Глухая речка) — по части её русла был прокопан Екатерининский канал.

·         Ольховка (приток Таракановки)

·         Тентелевка

Каналы

·         Введенский канал

·         Красный канал

·         Лиговский канал

·         Маслобуянский канал

·         Сальнобуянский канал

·         Шкиперский проток — на карте 1915 года есть. В атласе 1977 года написано: Шкиперский проток, большая часть его засыпана в 1906 году, окончательно в 1920-е годы.

Каналы и реки Гутуевского острова

·         Внутренний канал

·         Сельдяной канал

·         Межевой канал

·         Новый канал - До постройки съезда с ЗСД существовала небольшая гавань на месте впадения Нового канала в Екатерингофку

·         Ольховка (Гутуевская)

·         Пекеза

Каналы Михайловского замка

·         Церковный канал — ограждал замок с запада, вдоль нынешней Садовой улицы. Засыпан в 1820-х годах.

·         Воскресенский — ограждал замок с юга, вдоль Воскресенских ворот. Засыпан в 1880-х годах.

·         Плац-канал — канал вокруг плаца. Засыпан в середине XIX века.

Nguồn tham khảo và trích dẫn:

neva.vn, nguoibienden.org.vn, wikipedia.org.

(Còn nữa)

An Bường

Xem thêm:

БОРИС И ТАНЯ – 3 (Rạp xi nê và nhà hát)

БОРИС И ТАНЯ - 2 (Đảo Vasiliev)

БОРИС И ТАНЯ - 1 (Tình sét đánh)